Zespół Jelita Drażliwego (jak to zostało wspomniane powyżej) to jedna z chorób czynnościowych układu pokarmowego. Oznacza to, że Zespół Jelita Drażliwego stanowi rodzaj zaburzeń regulacyjnych, które nie ma wpływu na dalsze zaburzenia strukturalne. Rozumieć przez to możemy, że stan zaburzeń czynnościowych (jakim niewątpliwie jest IBS) np. zaburzenia perystaltyki jelit, nie prowadzą do zmian narządowych.
Zaburzenia czynnościowe podczas Zespołu Jelita Drażliwego mają różne objawy, dlatego rozpoznanie ZJD zwykle polega na dłuższej obserwacji i wstępnej próbie odrzucenia wszystkich innych (możliwych) przyczyn występowania zaburzeń. W praktyce przy diagnozowaniu Zespołu Jelita Drażliwego stosuje się tzw. kryteria rzymskie III. Zgodnie z tym podejściem, możemy mówić o Zespole Jelita Drażliwego, gdy w okresie 3 miesięcy przez co najmniej 3 kolejne dni w miesiącu występuje dyskomfort lub ból przewlekły w okolicach jamy brzusznej, charakteryzujący się co najmniej 2 z 3 wymienionych cech:
- Maleje (lub znika) po oddaniu stolca.
- Jest związany ze zmianą częstości wypróżnień.
- Ma związek ze zmianą konsystencji (i wyglądu) stolca.
Różne warianty choroby
Zespół Jelita Drażliwego występować może pod różnymi postaciami, dlatego trudno mówić o sztywnych kryteriach dla diagnozy. Pewne objawy o charakterze ogólnym można przypisać różnym wariantom choroby, jednak patrząc na nie szczegółowo, to bez wahania stwierdzić można, że bywają zupełnie odmienne. Objawy ogólne to:
- zaburzony rytm wypróżnień (zarówno zaparcia jak i biegunki)
- zmieniony kształt oraz konsystencja stolca (zatwardzenia jak i papkowaty stolec)
- przewlekłe uczucie dyskomfortu (często malejący po wypróżnieniu)
- wzdęcia
Zespół Jelita Drażliwego występuję w trzech wariantach: zaparciowym, biegunkowym oraz mieszanym. Mimo zupełnie przeciwnych objawów szczegółowych (np. zaparcia, bądź biegunki) to zarówno w postaci zaparciowej, jak i biegunkowej prawidłowość stanowią wymienione powyżej objawy ogólne (zarówno zaparcia, jak i biegunki to zaburzony rytm wypróżnień).
-
Wariant biegunkowy – główne objawy to przewlekła biegunka (płynny papkowaty stolec) oddawany częściej niż 3 razy na dobę. Ilość oddawanego stolca zwykle przekracza 1/4 kg dziennie.
-
Wariant zaparciowy – stolec oddawany zdecydowanie rzadziej, nawet do 2 razy (lub mniej) w ciągu tygodnia. Często występują trudności z oddawaniem stolca oraz uczucie niepełnego wypróżnienia po jego oddaniu.
- Postać mieszana – jeśli biegunki i zaparcia występują naprzemiennie, to możemy mieć podstawy do stwierdzenia Zespołu Jelita Drażliwego w postaci mieszanej.
Pozostałe objawy
Osoby z różnymi dolegliwości, określanymi mianem Zespołu Jelita Drażliwego często zwracają uwagę na inne pomniejsze nieprawidłowości, jakie obserwują wraz ze „standardowymi” zaburzeniami jak zaparcia, biegunki czy ogólny dyskomfort. Często obserwowane przez pacjentów jest również występowanie śluzu w kale oraz wzdęcia brzucha, wymioty , nudności i zgaga, odbijanie i gazy.
Charakterystycznym objawem w IBS’ie są ostre, skurczowe, nękające bóle brzucha (zazwyczaj podbrzusza i lewego dołu biodrowego). Ciekawym jest fakt, iż bóle te nie występują podczas snu (pacjentom nie zdarza się budzić w nocy przez bóle brzucha). Bóle te często nasilają się po spożyciu posiłków – ulgę przynosi często wypróżnienie lub oddanie gazów.
Lekarz bez trudu może stwierdzić występowania u pacjenta Zespołu Jelita Drażliwego, jednakże podczas badań często nie jest w stanie stwierdzić żadnych odchyleń od normy oraz zaburzeń anatomicznych, które mogłyby powodować obserwowane objawy.